Sự ra đời và phát triển của mạng xã hội là một bước tiến bộ lớn trong đời sống, giao tiếp của loài người. Tại Việt Nam, mạng xã hội tuy mới ra đời nhưng đã phát triển nhanh chóng và  mang lại nhiều tiện ích cho xã hội, song nó cũng đã nảy sinh nhiều vấn đề đáng quan tâm.

 

Ảnh từ nguồn Inetrnet

 

Mạng xã hội hay gọi là mạng xã hội ảo (Social Network) là: “Mạng xã hội ảo là một trang web mà nơi đó một người có thể kết nối với nhiều người thông qua chia sẻ những sở thích cá nhân, nơi ở, đặc điểm học vấn…” Những mạng xã hội như Facebook, Orkut, Friendster, Hi5, Yahoo360, Myspace….  là những mạng xã hội có số lượng người tham gia đông đảo. Những người tham gia mạng xã hội sẽ có cơ hội để chia sẻ sở thích, trò chuyện (chat), gửi thư điện tử (email), xem phim, ảnh, điện thoại (voice chat), nhật ký điện tử (blog), trò chơi (games) quản lý thông tin, tìm kiếm thông tin và kết nối bạn bè không phân biệt không gian và thời gian… Với những tính năng tiện lợi đó, mạng xã hội đã trở thành một phần tất yếu trong đời sống xã hội của hàng trăm triệu thành viên trên khắp thế giới.

 

Hơn tất cả mọi phương tiện truyền thông đại chúng khác, ngày nay Internet đang chứng tỏ sức mạnh và tốc độ phát triển nhanh như tên lửa và sự ảnh hưởng lớn lao của nó đối với con người. Và trong đó, mạng xã hội đã đang và sẽ là một phần trong đời sống xã hội của một bộ phận công chúng. Thật vậy, con người ngày nay đang sống và làm việc trong một môi trường truyền thông đa phương tiện. Cùng ăn, cùng ngủ, cùng làm việc, cùng yêu, cùng ghét... với truyền thông. Trong thời đại được gọi là “Thế giới phẳng”, không ai có thể phủ nhận lợi ích từ mạng xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Trong đó mạng xã hội, một hiện tượng mới trên Internet đang gây sức ảnh hưởng lớn đến một bộ phận người dân, nó là một sự kiện điển hình đang thu hút nhiều sự quan tâm.

 

Thật vậy, hiện nay số lượng người sử dụng mạng xã hội đang tăng rất nhanh, đặc biệt là thanh thiếu niên học sinh, sinh viên trong độ tuổi từ 16 đến 24 chiếm 22% “Số lượng người sử dụng mạng xã hội (social network - SN) tại Việt Nam đang gia tăng rất nhanh. Khoảng 17% số người trưởng thành thường xuyên trao đổi qua mạng với những người không hề quen biết và tỷ lệ này tăng tỷ lệ nghịch với độ tuổi .

 

Hiện nay nhu cầu sử dụng mạng xã hội ngày một lớn hơn. Sự xuất hiện ngày càng nhiều các trang web với nhiều tính năng mới, hiện đại, tiện lợi đã thu hút và thực sự đã mang lại khá nhiều kết quả tốt cho người sử dụng. Tìm kiếm việc làm? Học anh văn miễn phí,? Tìm kiếm tài liệu, sách, Tìm người yêu, tìm bạn bạn bè cũ? Tìm quán ăn ngon?… Tất cả đều có trên mạng xã hội. Tất cả mọi người đều có thể truy cập mọi thông tin mà mình cần, miễn là có trên mạng. Rất nhiều người trẻ đã biết cách sử dụng Mạng xã hội một cách hiệu quả nhất. Họ sử dụng Mạng xã hội là nơi để cung cấp thêm cho mình nguồn tri thức, nâng cao giá trị bản thân, là nơi để gắn kết cộng đồng, là nơi để sẻ chia những bất hạnh, niềm vui của những người có cùng trái tim biết thông cảm và giúp đỡ những người có hoàn cảnh đáng thương, cần sự trợ giúp của xã hội. Trên cơ sở đó nhiều bạn trẻ đã lập ra các trang web là nơi để  kêu gọi đóng góp tiền, gạo, .v.v… và cả hiến máu nhân đạo giúp cho người nghèo, người bệnh…

 

Bên cạnh những thuận tiện, hữu ích Mạng xã hội còn đưa đến những hiện tượng tiêu cực, đó chính là hiện tượng “khủng hoảng thông tin”, gây rối dư luận, gây “nghiện online” đặc biệt là đối với giới trẻ.

 

Thời gian gần đây, có rất nhiều các vụ scandal liên quan đặc biệt đến người của công chúng là giới diễn viên điện ảnh, người mẫu, ca sĩ  những video clip sex bị tung lên mạng, chỉ trong vòng một đêm, toàn bộ đã được truyền đi khắp thế giới bởi các thành viên của mạng xã hội. Gần đây nhất là việc các học sinh nam nữ đánh bạn, lột quần áo bạn rồi đưa lên mạng xã hội, tình trạng quan hệ tình dục bừa bãi sau khi xem phim sex, tự chụp hình nude, quay phim clip sex tràn lan trên mạng xã hội đã gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển nhân cách của thanh thiếu niên.

 

Một bộ phận giới trẻ hiện nay đang có xu hướng sống ảo trong đời thực, những bạn này thường tự vẽ ra cho mình một cuộc sống hoàn toàn khác với bên ngoài. Và nhiều bạn cũng phải trả giá cho phút nông nổi khi chụp hình nude, hình sex rồi đưa lên mạng khoe, nhiều kẻ xấu đã lấy cắp và sử dụng hình ảnh đó với nhiều mục đích xấu. Khi các bạn trẻ này nhận biết được thì đã quá muộn, không thể cứu vãn được nữa. Một số bạn trẻ lại xem mạng xã hội như một cứu cánh, họ sống với thế giới ảo đó, và quên mất bản thân trong đời thực.

 

Một sinh viên của trường Cao đẳng Dầu khí Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, trong giờ học, nhiều sinh viên sử dụng điện thoại để lên facebook không cần biết giảng viên đang nói gì. Có sinh viên do “nghiện” facebook, ra tiệm Internet chưa cần biết làm gì cứ vào facebook trước đã. Rồi khi về nhà, tính học bài, làm bài tập nhưng cầm điện thoại lên là “đắm đuối” với facebook nên quên luôn mục đích của mình. Hay những cặp vợ chồng trẻ, thay vì ngày nghỉ, buổi tối sau khi ăn xong chơi với con, trò chuyện với con, dẫn con đi chơi... thì chồng cầm I phone nằm một góc, vợ ôm chiếc samsung galaxy s4 ngồi một nơi để lướt facebook, còn con thì được “ưu ái” giao cho chiếc ipad (máy tính bảng) màn hình rộng hơn để chơi games. Vô hình chung, cha mẹ đã tiếp tay để dẫn dắt con mình bước vào thế giới ảo ngay từ nhỏ thay vì dạy con những điều hay, lẽ phải của cuộc sống thực.

 

Theo ông Nguyễn Minh Triết, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu cho biết, một bộ phận giới trẻ hiện nay đang có xu hướng sống “ảo” trong đời thực. Họ thường tự vẽ ra cho mình một cuộc sống hoàn toàn khác với bên ngoài và nhiều người phải trả giá đắt cho những phút nông nỗi của mình như: Đăng ảnh phản cảm, khoe thân, nói xấu người khác... trên facebook. Một số bạn trẻ xem facebook như một cứu cánh, họ sống với thế giới ảo đó và quên bản thân mình đang sống trong đời thực. Chính vì vậy, họ thường xuyên truy cập vào Facebook để xem mọi người xung quanh mình đang làm gì, nói gì và suy nghĩ về điều gì…. Họ không muốn bỏ lỡ bất cứ thông tin gì đang diễn ra, mặc dù có những thông tin ảo.

 

Như vậy, có thể nói các phương tiện truyền thông hiện nay đã và đang có những tác động mạnh mẽ đến tâm lý con người đặc biệt là giới trẻ. Mạng xã hội là một phần của thế giới đa truyền thông, nhằm thỏa mãn nhu cầu thông tin, kết nối và chia sẻ của giới trẻ. Đặc biệt trong bối cảnh hội nhập hiện nay, với sự phát triển ồ át của rất nhiều mạng xã hội, thanh thiếu niên có cơ hội tham gia vào thế giới thông tin và kết nối rộng lớn, cùng lúc tiếp cận với nhiều hệ tư tưởng và giá trị sống khác nhau.

 

 Do đó, chúng ta cần có sự hướng dẫn, tư vấn, định hướng cho giới trẻ về việc sử dụng mạng xã hội một cách có ích và mang lại hiệu quả tốt. Hướng dẫn cho thanh thiếu niên ý thức được những nguy cơ tiềm ẩn của việc đưa các nội dung thông tin cá nhân của bản thân lên mạng xã hội. Bên cạnh đó, cũng cần hướng các bạn trẻ này vào đời sống thực, với các hoạt động có ích cho bản thân, cộng đồng. Đẩy mạnh công tác giáo dục tư tưởng chính trị, nâng cao tầm nhận thức của học sinh về các vấn đề chính trị, xã hội để từng bước giúp các bạn trẻ có được bản lĩnh vững vàng xử lý được những thông tin tiếp cận từ nhiều chiều khác nhau. Không nên quá lệ thuộc vào mạng xã hội, thế giới ảo. Cần xây dựng mối quan hệ ở thế giới thực tại, không nên quá sa đà, mất thời gian quá nhiều vào đó.