Sau một mùa ngủ đông dài trong giá lạnh với những thân cành gầy guộc, khẳng khiu, trong tiết trời ấm áp của mùa xuân, xoan cựa mình để đâm chồi nẩy lộc. Lạ kỳ thay, những ngày cuối tháng hai, xoan vẫn còn e ấp trong mầm nụ mà vừa sang tháng 3, "mùa con ong đi lấy mật”, xoan lấy hết sức bình sinh để tuôn trào sức sống. Đất trời dường như ấm áp hơn, lòng người như rạo rực hơn.

 

 

Vào độ giữa tháng ba là lúc hoa xoan nở rộ nhất. Hoa xoan có màu tím. Hình như từ bao đời nay, xoan bám rễ sâu xuống lòng đất, ngủ đông dài và bền bỉ sức sống là để thêu dệt cho màu tím dễ thương, dễ cảm, dễ nhớ của nó. Cả một khoảng trời quê thân quen được vẽ bằng màu tím của hoa xoan. Song, màu tím của hoa xoan không bầm dập, thâm tím như một số loài khác mà màu tím của nó mang một đặc trưng rất riêng chỉ có ở loài hoa này. Hoa xoan tím dịu nhẹ từ trong lòng cánh hoa nên nhiều khi người ta vô tình lẫn với tím hoa cà. Hoa xoan tím phơn phớt ở đầu cánh hoa tựa hồ như màu trắng của sữa. Một cành hoa mọc chi chít những bông hoa nhỏ tí xíu trông rất đáng yêu. Nhìn nó giống như chiếc loa kèn nhỏ được xếp từ vô số cánh hoa màu tím man mát đang xòe ra hết mình. Mùa hoa xoan nở, chẳng biết ở đâu, lũ ong bướm lại kéo nhau về để thưởng ngoạn bữa tiệc hoa. Hoa xoan không chỉ đẹp, dịu nhẹ, e ấp mà còn có mùi thơm rất đỗi lạ lùng. Cả một không gian trong khu vườn, mùi thơm man mát, nhè nhẹ, lừng lựng của hoa xoan làm cho không khí trở nên rất đặc trưng vào mỗi độ tháng ba.

 

Xoan không phải là loài cây của phố, rực rỡ sắc màu, ngạt ngào hương thơm. Xoan làm bạn với bờ ao, với góc vườn, với mênh mông đồng lúa. Cây xoan dẻo dai, chất phác, khỏe khoắn, mộc mạc như người dân quê một nắng hai sương. Hoa trắng, nhỏ li ti, nhụy hoa tím biếc chợt bung ra ngỡ ngàng trong làn mưa sương khói của mùa xuân, mong manh mà quyến rũ. Chỉ một cơn gió thoảng qua là một làn mưa hoa rơi như giăng tơ trong trời đất, vấn vương trên tóc, trên áo, gieo vào lòng người một nỗi xôn xao rất lạ.

 

 

Khi hoa xoan tàn hết những chùm quả non lại nhanh chóng hình thành, lại tạo nên trò chơi lý thú cho lũ con trai nghịch ngợm trong làng. Lũ trẻ con trong xóm đứa nào cũng bắt người lớn làm cho bằng được một vài khẩu “súng phốc”, rồi đem bắn, đem khoe cùng bạn bè. Gọi là súng cho kêu, nhưng thực ra là một đốt tre hay trúc được cắt ra. Đạn được làm bằng quả xoan, khi bắn kêu phốp phốp rất vui tai.

 

Một mùa hoa xoan qua đi, mùa hoa xoan tiếp lại về trong vòng tuần hoàn của bước chân thời gian. Nhìn mỗi cánh hoa xoan còn sót lại trên thân cành rơi nhè nhẹ, tôi biết mùa xuân sắp hết, niềm vui còn vương vấn, mùa cưới cũng đã tan dần. Mỗi mùa hoa xoan nở, tím rực trời quê, tím cả một miền thương nhớ, tôi lật những trang kí ức tuổi thơ êm đềm, ngọt ngào./.