Nghề y là nghề rất đặc biệt, như danh sư nước ta Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác từng nói: “Không có nghề nào nhân đạo bằng nghề cứu người, không có nghề nào vô nhân đạo bằng nghề y thiếu đạo đức”. Nghề y mà thiếu đạo đức thì đúng là chỉ có chết người! Bởi vậy khi nói về y đức ở nước ta, câu nói được trích dẫn nhiều nhất là “Lương y như từ mẫu”. 

Ngày 27 tháng 2 năm 1955, trong thư gửi Hội nghị cán bộ y tế toàn quốc Chủ tịch Hồ Chí Minh lại nhấn mạnh "Lương y phải như từ mẫu”, ở đây Bác dùng chữ “phải” ý muốn nhấn mạnh rằng, một người thầy thuốc đồng thời phải là một người mẹ hiền. Câu “lương y phải như từ mẫu”của Bác chính là để nhấn mạnh hai điều kiện phải có của người thầy thuốc: Một là, người thầy thuốc (Lương y) phải là người có lòng nhân ái, thương yêu người bệnh; như người mẹ hiền (Từ mẫu). Thực vậy, không có người mẹ nào muốn con mình bị ốm đau, bệnh tật mà trái lại luôn mong cho con khỏe mạnh, mau ăn chóng lớn. Hai là người thầy thuốc phải là thầy thuốc giỏi, là người có năng lực dùng kiến thức và kỹ năng về y dược để chữa bệnh cho mọi người. Thầy thuốc giỏi là người hành nghề y vững vàng về chuyên môn, luôn tìm cách nâng cao trình độ nghề nghiệp, cập nhật kiến thức y dược để làm chủ trang thiết bị hiện đại nhằm chữa trị tốt cho người bệnh. Ngoài giỏi về chuyên môn kỹ thuật, người thầy thuốc còn phải giỏi về tâm lý giao tiếp, chẩn đoán không chỉ bệnh tật mà còn hiểu được những nguyện vọng của bệnh nhân như người “mẹ hiền” hiểu tâm tính của người con do mình sinh ra vậy. Nhưng mọi thầy thuốc đâu phải tự nhiên đều trở thành "mẹ hiền”, mà chỉ có thầy thuốc chịu phấn đấu, cố gắng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, tác phong, lối sống, cách xử sự với bệnh nhân, mới có thể trở thành “mẹ hiền” được.

“Lương y như từ mẫu” là một chuẩn mực về y đức, đặt nền tảng trên sự tôn trọng sinh mạng con người, nên đối với người thầy thuốc trước hết là không được làm bất cứ điều gì gây tổn hại đến người bệnh, mà luôn nghĩ và làm đìều có lợi cho bệnh nhân. Rồi phải tôn trọng nhân phẩm và quyền lợi của bệnh nhân, không phân biệt đối xử, phải công bằng và trung thực. Nghề y là nghề liên quan đến sức khỏe thậm chí là tính mạng của con người nên người hành nghề y phải là thầy thuốc có chuyên môn giỏi đồng thời phải có lương tâm, có tấm lòng thương yêu, tận tụy phục vụ người bệnh. Một chút lơ đễnh, thờ ơ, tắc trách hay vô cảm, đều có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, tính mạng của người bệnh, dẫn đến những mất mát đau đớn không gì bù đắp cho thân nhân người bệnh.

Hiện nay trong nền kinh tế thị trường, có không ít những y, bác sĩ bị ma lực của đồng tiền chi phối, khiến y đức đang bị mai một, xuống cấp nghiêm trọng. Tiền bạc, quà cáp làm thay đổi tiêu chí đối xử và chất lượng điều trị bệnh của thầy thuốc. Trong nhiều trường hợp cấp cứu, vì không có tiền trả viện phí nên thầy thuốc đã bỏ mặc bệnh nhân. Lại có những y, bác sĩ đã thờ ơ, thiếu trách nhiệm, coi thường tính mạng của người bệnh, không nhanh chóng cấp cứu kịp thời, vì vậy đã gián tiếp gây ra cái chết cho người bệnh, khiến bệnh nhân từ chỗ coi thầy thuốc là ân nhân chuyển thành “oán nhân”, đồng thời bác sĩ cũng trở thành những kẻ tội đồ, bị dư luận lên án. Nhưng trên thực tế những vụ việc đó chỉ là cá biệt, thiểu số, những thầy thuốc đó chỉ là vài "con sâu làm rầu nồi canh” trong nền y tế vì nhân dân phục vụ của chúng ta mà thôi.

Nhân viên y tế đang khám và ân cần tư vấn cho bệnh nhân.

Trải qua 62 năm thực hiện lời dạy của Bác, tu dưỡng rèn luyện theo chuẩn mực về y đức “Lương y như từ mẫu” trên đất nước ta đã có hàng vạn, hàng triệu y, bác sĩ, nhân viên y tế đang ngày đêm tận tụy cứu chữa, chăm sóc người bệnh. Đã có nhiều bác sĩ trẻ tình nguyện về các bệnh viện nghèo, những chuyến đi khám, chữa bệnh từ thiện và phát thuốc miễn phí cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng thiên tai bão lụt, biên giới hải đảo v.v.. Những thành tựu mới về y học, những phương pháp điều trị tiên tiến được áp dụng trong ngành y đã cứu sống được nhiều bệnh nhân mắc các bệnh hiểm nghèo, đưa nền y học của nước ta ngang tầm với một số nước có nền y học tiên tiến trên thế giới.  

Nhân kỷ niệm ngày “Thầy thuốc Việt Nam” (27/02) năm nay, một lần nữa chúng ta ôn lại lời dạy ân cần của Bác: “Lương y phải như từ mẫu”, đồng thời coi đây là một chuẩn mực về y đức, để chúng ta càng tin tưởng hơn vào đội ngũ những y, bác sĩ và các nhân viên y tế hiện nay. Họ vẫn xứng đáng là những người thầy thuốc tốt, có lương tâm và là “Từ mẫu” của người bệnh./.

Bài, ảnh: Nguyên Nguyễn, BBT