Đền thờ liệt sĩ là một công trình kiến trúc văn hóa tâm linh tiêu biểu của thành phố Vũng Tàu, là nơi yên nghỉ ngàn đời của các anh hùng liệt sĩ. Đây là một công trình thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ công lao to lớn tới các anh hùng liệt sĩ đã sống, chiến đấu và hy sinh vì nền độc lập, tự do của quê hương, đất nước; Góp phần giáo dục truyền thống Cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau.

 

Nằm giữa vòng xoay trung tâm thành phố Vũng Tàu là đài tưởng niệm anh hùng liệt sĩ sừng sững, uy nghiêm với dòng chữ “Tổ quốc ghi công”. Tượng đài là biểu tượng của sức mạnh, ý chí quyết thắng, tinh thần vươn lên vượt qua mọi gian khổ, hiểm nguy của bao lớp người đi trước đồng thời nhắc nhở các thế hệ hôm nay luôn nêu cao ý chí và tinh thần vượt khó để gìn giữ và xây dựng thành phố ngày càng tiến xa lên tầm cao mới. Đối diện với đài liệt sĩ là đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng Tàu, điều này hoàn toàn phù hợp quan điểm đền đài luôn luôn đi đôi với nhau, tạo nên một quần thể văn hóa tâm linh.

 

Để công trình đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng Tàu thiết kế đạt yêu cầu tâm linh truyền thống dân tộc Á Đông trang nghiêm mà hiện đại thành ủy – UBND đã cử đoàn công tác đi nghiên cứu, tham khảo nhiều công trình đền liệt sĩ ở các tỉnh: Đền thờ liệt sĩ Châu Đốc, An Giang; Đền thờ tưởng niệm  liệt sĩ Bến Dược, Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh. Đặc biệt đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng tàu có thêm một hạng mục nữa là nơi lưu giữ tro cốt các anh hùng liệt sĩ đã chiến đấu, hy sinh trên quê hương Vũng Tàu.

 

 Đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng Tàu

 

Sau nhiều lần xin ý kiến chủ trương của lãnh đạo tỉnh; Tổ chức trưng cầu ý kiến của các lão thành cách mạng, các gia đình chính sách cùng toàn thể nhân dân; Đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng Tàu được khởi công từ tháng 11 năm 2004, hoàn tất vào tháng 12/2005 và khánh thành ngày 14 tháng 01 năm 2006, với kinh phí hơn 12 tỷ đồng. Toàn bộ khu đất để xây dựng đền có diện tích 24.000 m2, trong đó có gần 730m2 dành xây đền, 2 văn bia (mỗi văn bia 47m2) và diện tích còn lại làm khuôn viên, đường đi và các hạng mục khác.

 

Đền thờ liệt sĩ thành phố Vũng Tàu được những nhà kiến trúc, những nhà xây dựng và những người có tâm huyết tạo nên một quần thể kiến trúc hài hòa, thoáng đãng mang bản sắc văn hóa Việt:

 

Cổng đền được kiến trúc theo kiến trúc cổ truyền dân tộc , mái cong của những cổng đình làng nhưng được cách tân bởi những vật liệu mới, có 2 con Sư Tử bằng đá chầu 2 bên. Trước khi vào đền, ngoài cụm hồ cảnh là 2 nhà văn bia có mái lợp ngói, ở giữa đặt một tấm bia đá hoa cương màu đen. Hai tấm bia này được ghi tạc lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh:

 

“Đối với các anh hùng liệt sĩ, mỗi địa phương ( thành phố, làng xã ) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta.”

 

“Hỡi các liệt sĩ, trong lúc cả nước vui mừng thì mọi người đều thương tiếc các liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, vì dân tộc. Máu xương của các liệt sĩ đã nhuộm lá Quốc kỳ. Tiếng thơm của các liệt sĩ sẽ muôn đời truyền với sử xanh…”

 

Lối vào đền thờ có một cặp Rồng bằng đá chầu 2 bên; Khi bước vào bên trong chánh điện là nơi thờ phụng Chủ tịch Hô Chí Minh với bức tượng bằng đồng, phía sau tượng Bác là biểu tượng trống đồng ngọc lũ, phía trên là chữ "ĐỜI ĐỜI NHỚ ƠN CÁC LIỆT SĨ".

 

Hậu điện là nơi thờ phụng các anh hùng liệt sĩ; Hai bên là 2 tấm bia đá hoa cương màu đen chữ vàng " danh sách các anh hùng liệt sĩ thành phố Vũng Tàu " lưu danh 1.395 anh hùng liệt sĩ; Ở giữa là  117 hộp ô tro cốt các anh hùng liệt sĩ. Trong dịp lễ khánh thành đền ngày 14 tháng 01 năm 2006 đã rước và an vị 76 hài cốt anh hùng liệt sĩ từ nghĩa trang phường 12 vào đền.

 

Các hộp ô an vị tro cốt các anh hùng liệt sĩ được trang trọng sắp xếp theo thứ tự của 3 thời kỳ: Chống Pháp, chống Mỹ và bảo vệ Tổ quốc chiến trường Tây Nam. Trong số 76 anh hùng liệt sĩ đưa từ nghĩa trang phường 12 vào đền có những người sinh ra và lớn lên ở Vũng Tàu, có những người lính chưa kịp để lại dòng tên  ở các địa phương khác. Tất cả các anh hùng liệt sĩ đã đời đời yên nghĩ trong ngôi đền chứa chất bao niềm tiếc thương và biết ơn vô hạn của đồng bào đồng chí và đồng đội nơi đây. Chúng ta tự hào về những người con ưu tú của quê hương đã được khắc ghi và nằm lại trong ngôi đền này. Hương hồn của các liệt sĩ sẽ được ấm áp, thanh thản bởi hàng ngày và đặc biệt là vào các dịp lễ, tết, các ngày kỷ niệm có biết bao đoàn người đến dâng hoa, dâng hương tưởng nhớ đến những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc như giáo sư Vũ Khiêu đã nói “ Hiến thân cho nước: Sống đã vinh mà thác cũng vinh. Hết dạ vì dân: Mệnh chẳng thọ mà danh lại thọ ”.

 

Chiến tranh đã qua đi nhưng những chiến công của dân tộc, những hy sinh mất mát của các anh hùng liệt sĩ, của các bà mẹ Việt Nam anh hùng… sẽ không bao giờ phai nhạt trong lòng mỗi người dân thành phố Vũng Tàu. Đến viếng những đền đài liệt sĩ, tất cả chúng ta nghiêng mình trước những anh linh của những anh hùng liệt sĩ không chỉ để tưởng nhớ công lao to lớn của họ mà còn nuôi dưỡng và phát huy lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí tự lực tự cường, kiên trung bất khuất. Nơi đây giúp chúng ta ghi nhớ những chiến công vang dậy và noi gương các thế hệ đi trước, không ngừng phát huy tinh thần quyết chiến quyết thắng trong giai đoạn xây dựng đất nước hiện nay.