Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã theo dõi chặt chẽ âm mưu và sớm dự đoán được thủ đoạn của thực dân Pháp sẽ đánh chiếm Nam Bộ, sau đó lần lượt mở rộng chiến tranh ra các địa bàn của cả nước nên sau đó đã chỉ đạo quân dân Sài Gòn và Nam Bộ chủ động chuẩn bị thực lực cách mạng về mọi mặt, trong đó tập trung xây dựng lực lượng vũ trang. Vừa giành được độc lập, Xứ ủy và Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ nhanh chóng nắm ngay lực lượng của Tổng công đoàn Nam Bộ, các tổ, đội vũ trang công nhân chuẩn bị kháng chiến.

 

(Khởi nghĩa Nam Kỳ - Hình từ Internet)

 

Trước âm mưu của thực dân Pháp trở lại đánh chiếm Nam Bộ và sau đó xâm lược toàn bộ nước ta, Xứ ủy và Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ chỉ đạo di chuyển một số cơ quan và các đơn vị vũ trang tập trung, cùng những người già, phụ nữ, trẻ em từ nội thành ra vùng ven Sài Gòn. Trong nội thành, ta tổ chức 320 đội tự vệ chiến đấu, bố trí ở 16 khu vực tác chiến trọng điểm và phân công một số tiểu đội vũ trang tập trung đảm nhiệm tuần tra canh gác các công sở. Tại các tỉnh Nam Bộ, Ủy ban Kháng chiến và các cấp ủy Đảng tổ chức những đội du kích, tự vệ chiến đấu làm lực lượng nòng cốt giữ gìn an ninh, trật tự xã hội, bảo vệ chính quyền cách mạng trước khi quân Pháp gây hấn quân sự ở Sài Gòn.

 

Để đối phó với đối tượng tác chiến mạnh hơn, ta chủ động chuẩn bị trước một bước về lực lượng vũ trang với trang bị vũ khí tuy còn thô sơ, nhưng được bố trí phù hợp ở nội và ngoại thành Sài Gòn. Vì thế, từ sáng 23 và ngày 24-9-1945, khi quân Pháp tiến công một số vị trí ở nội thành, các đơn vị tự vệ của công nhân, thanh niên tiền phong, cảnh sát xung phong và một số đội cảm tử quân đã anh dũng chiến đấu ngăn chặn địch. Nhiều trận đánh diễn ra quyết liệt ở các khu vực: Dinh Đốc Lý, đường Véc-đoong, trụ sở Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, Cột cờ Thủ Ngữ, Khánh Hội, ga xe lửa, chợ Bến Thành, cầu Ông Lãnh, cầu Bông, chợ Bàn Cờ, cầu Kiệu, xóm Muối… tiêu hao sinh lực, ngăn chặn địch mở rộng đánh chiếm, góp phần cho ta khẩn trương di chuyển các cơ quan và cơ sở kháng chiến từ nội thành ra vùng ven Sài Gòn, sau đó chuyển ra vùng căn cứ tiếp tục kháng chiến.

 

Những ngày này của 70 năm về trước, quân và dân Sài Gòn cùng với các lực lượng vũ trang và nhân dân các tỉnh Nam Bộ thực hiện chủ trương trong đánh, ngoài vây. Ở nội thành, được một số đơn vị vũ trang từ các tỉnh Nam Bộ bí mật luồn vào phối hợp tác chiến, các đơn vị vũ trang ta phân chia thành nhiều tổ chiến đấu, áp sát, tạo thế bao vây, bất ngờ tiến công quân địch ở chợ Bến Thành, cầu Lái Thiêu, cầu Thị Nghè, Khánh Hội, Cầu Quay, nhà đèn Chợ Quán, nhà máy rượu… Nhờ vận dụng linh hoạt cách đánh tập kích, phục kích, quân ta đã ngăn chặn kịp thời, làm thất bại âm mưu mở rộng đánh chiếm thành phố của địch. Cùng thời gian này, các tầng lớp nhân dân nội thành triệt để không hợp tác với địch, khiến chúng bị cô lập, chỉ lo đóng giữ một số vị trí trọng yếu ở trung tâm thành phố.

 

Trước đối tượng tác chiến là đội quân xâm lược nhà nghề, chiếm ưu thế về vũ khí trang bị cũng như trình độ tác chiến hiện đại, ta khó tổ chức những trận đánh tiêu diệt lớn quân địch, thì việc chủ động chuẩn bị và tổ chức bố trí các lực lượng vũ trang phù hợp, hình thành thế trận đánh địch ở cả nội thành và ngoại thành Sài Gòn là chủ trương đúng đắn, táo bạo của Xứ ủy và Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến khi quân địch mở cuộc tiến công Sài Gòn, ta đã kịp thời tổ chức, sử dụng các lực lượng vũ trang thực hiện trong đánh, ngoài vây, trong ngoài cùng đánh khiến địch luôn phải lo đối phó và chịu một số thiệt hại. Cuộc chiến đấu của các lực lượng vũ trang và nhân dân ta ở nội và ngoại thành Sài Gòn đã ghìm chân địch trong thành phố, làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của chúng, tạo điều kiện thuận lợi cho quân và dân Nam Bộ cũng như quân dân cả nước có thời gian chuẩn bị thế và lực về mọi mặt để kháng chiến lâu dài khi chúng đẩy mạnh đánh chiếm các tỉnh Nam Bộ và mở rộng chiến tranh xâm lược ra cả nước.

 

70 năm đã đi qua (23/9/1945 – 23/9/2015), những ngày đầu oanh liệt, bất khuất của Nam Bộ kháng chiến anh hùng vẫn còn vang mãi trong lòng bao thế hệ người con đất Việt. Nó như một hành trang, một động lực để mỗi cán bộ, Đảng viên và nhân dân Nam bộ hôm nay quyết tâm sống, xây dựng và chiến đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh./.

 

                                                                                               Bài: Lê Ngân, BBT